Luisteren, we lijken er steeds meer moeite mee te hebben. Ga maar eens na bij jezelf. Wanneer heb jij voor het laatst écht geluisterd? Vaak denken we te luisteren, maar in werkelijkheid zijn we er helemaal niet zo goed in als we denken. Terwijl dát juist is waar krachtige storytelling begint. Of zoals Cor Hospes het mooi verwoord: storylistening. Alleen zo krijg je verhalen binnen en buiten je organisatie boven water. Maar hoe zit dat dan precies? En hoe luister je wél goed? Let’s dive in.
We kunnen er niet meer omheen: we verliezen het luisteren. Maar liefst 80% (!) van de Nederlanders luistert slecht in gesprekken. Dat komt omdat we in dit ‘ik-tijdperk’ vooral met onszelf bezig zijn. Probeer maar eens bewust naar iemand te luisteren, of zelfs te kijken. Dat is zo makkelijk nog niet, want je wordt continu afgeleid door je eigen gedachten en intenties. Luisteren lijkt simpelweg niet langer een prioriteit te zijn. En dus lijken spreekwoorden als ‘spreken is zilver, zwijgen is goud’ hun waarde te verliezen.
In de communicatiewereld zien we het ook: luisteren wordt overschaduwd door persoonlijk leiderschap, debatteren en beïnvloedingstechnieken. Terwijl goede empathische oren onmisbaar zijn voor het vinden en het creëren van authentieke verhalen. Als je goed, actief en empathisch luistert, hoor je niet alleen meer, maar is je gesprekspartner ook bereid meer te vertellen. Cor Hospes gaf een aantal tips om het ‘niet luisteren’ af te leren.
Clear your head
Zorg dat je bij ieder gesprek in het hier en nu bent. Maak je hoofd leeg. Alleen zo kun je écht contact maken met de persoon tegenover je en het gesprek aangaan. We worden vaak afgeleid door interne ruis. Misschien wel sneller dan door externe ruis. Als je hoofd vol zit met gedachten, wordt het moeilijk om je te concentreren op wat de ander zegt.
Om die reden is het ook verstandig om minstens 15 minuten tussen meetings in te laten. Anders verlies je de focus op het huidige gesprek, omdat je nog bezig bent met het verwerken van de vorige vergadering. Tip: geef 100% van je aandacht als je luistert of luister helemaal niet. Mensen die zich gezien voelen, zijn meer geneigd iets diepers met je te delen. En dat is waar de mooiste verhalen ontstaan.
Stap er ‘blanco’ in
Een hele belangrijke: laat je oordelen, meningen en adviezen lekker thuis. En zet je veronderstellingen en vooroordelen even opzij. We horen graag dat iemands opvattingen overeenkomen met onze eigen opvattingen. Onbewust zorgen deze gevoelens voor een voorkeur voor informatie die aansluit op onze eigen ideeën. En een afkeer voor informatie die onze ideeën tegenspreekt. We willen graag in onze vooroordelen worden bevestigd. Ook wel bekend als: confirmation bias. We luisteren vooral nog naar mensen en media die net zoals wij denken. Terwijl goede luisteraars juist goed kunnen omgaan met andere inzichten. Sterker nog, die zetten hen aan tot denken.
Blijf nieuwsgierig: waarom, waarom, waarom?
Omarm je eigen onwetendheid en toon oprechte interesse. Luisteren is méér met de ander dan met jezelf bezig zijn. Je wil de ander écht begrijpen. Ga ervan uit dat je tegenover een expert zit, iemand met een eigen perspectief en waardevolle kennis. Zie het als een ‘human library’: iedereen die jij ontmoet, weet iets dat jij niet weet. Nieuwsgierigheid houdt in dat je bereid bent om je eigen ongelijk toe te geven en oprecht probeert de ander te begrijpen, zodat ze zich vrij kunnen uitspreken. Stap weer even in de schoenen van je jongere zelf. Kinderen stellen de "waarom?" vraag zonder enige schaamte. En niet één keer, maar wel honderd keer. Dus schroom niet en vraag waarom, en vraag dan nog zes keer waarom. Durf de diepgang op te zoeken en ontdek de onderliggende lagen.
Nee, het gaat nu even niet over jou..
De meeste mensen luisteren niet met de intentie om te begrijpen, maar met de intentie om te reageren. We staan te popelen om te reageren. Hoe dat komt? Praten over onszelf geeft ons dopamine. Maar liefst 40% van de gesprekken die we voeren gaan over onszelf. Ook hebben we vaak de neiging om gesprekken naar onszelf toe te trekken.
Dat noemen we ook wel conversatie take-overs. Stel je voor: jij bevindt je in een gesprek, maar je krijgt niet de mogelijkheid iets in te brengen. De ander vertelt namelijk aan de lopende band over wat hij van de situatie vindt. Telkens wanneer jij wil in haken, vindt hij toch weer een manier om het gesprek naar zich toe te trekken. Dit is een vorm van zelfgerichtheid, ‘praatnarcisme’, waarbij iemand op een verhaal van iemand anders alleen maar reageert met het delen van zijn eigen ervaringen. Zucht. Vermoeiend.
Probeer te horen wat de ander écht zegt
Luisteren draait niet om het horen van de ander, maar of de ander zich gehoord en daardoor zich gezien en begrepen voelt. Echt luisteren gaat verder dan de woorden die worden uitgesproken. Het draait om de verborgen betekenis achter de woorden: de gevoelens, verlangens en emoties die zich verschuilen. Het vraagt om een dieper begrip, een empathische verbinding die de ander het vertrouwen geeft om zichzelf volledig te uiten.
Empathie is de kracht die je in de huid van anderen laat kruipen. Het draait niet om het delen van iemands ervaring, maar om je kunnen voorstellen hoe het is. Brené Brown noemt verhalen niet voor niets "data met een ziel". Toch blijven veel organisaties liever weg van de diepgaande verhalen vol emoties, de onderstroom. Ze richten zich liever op de bovenstroom, het rationele informatiekanaal gevuld met cijfers, visies en beleidsplannen - alles wat meetbaar is. De onderstroom, daarentegen, is vaag en ongrijpbaar. Verhalen zijn doordrenkt van onderstroom: ze bevatten ervaringen, belevingen, waarden, wijsheid en emoties. Wie bereid is om te luisteren, verzamelt onschatbare en onmisbare informatie.
Stel ‘narratieve prikkelvragen’
Vaak zijn we geneigd om gesloten of subjectieve vragen te stellen. Zeker als je als contentmarketeer al een verhaal in je hoofd hebt. Het probleem bij dit soort vragen is dat je het gesprek in een bepaalde richting stuurt, en dus waardevolle informatie mist. De oplossing? Narratieve prikkelvragen. Door gericht naar specifieke emoties of een concrete gebeurtenis te vragen, stimuleer je de ander om een persoonlijk verhaal te vertellen. Voorbeelden van narratieve prikkelvragen:
- Kun je een concrete situatie beschrijven waarin je écht trots op jezelf was?
- Neem me eens mee naar een concrete gebeurtenis of situatie uit jouw werk waarvan je zegt kijk, dáár kreeg ik nou energie van (of juist niet).
- Vertel eens over een uitdaging die je hebt overwonnen en welke lessen je daaruit hebt geleerd.
Als je de vraag goed stelt, levert dat vrijwel altijd een mooi verhaal op. En dat is waar storytelling uiteindelijk om draait.
Wil je het échte verhaal van je organisatie/merk boven water krijgen? Stuur een e-mail naar hello@gr8.eu voor een goed gesprek. Wij luisteren graag naar jouw verhaal.